PROFESSIONAL TA’LIM MUASSASALARI OʻQITUVCHILARI FAOLIYATIDA RAQAMLI TEXNOLOGIYALARNING OʻRNI

Abstract

Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining “Ma’muriy islohotlar doirasida oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar sohasida davlat boshqaruvini samarali tashkil qilish chora-tadbirlari toʻg‘risida” 2023 yil 3 iyuldagi PQ-200-son, “Oʻzbekiston — 2030 strategiyasini 2023 yilda sifatli va oʻz vaqtida amalga oshirish chora-tadbirlari toʻg‘risida” 2023 yil 11 sentyabrdagi PQ-300-son qarorlari ijrosini ta’minlash hamda professional ta’limda kredit-modul tizimini bosqichma-bosqich joriy etish maqsadida tegishli normativ hujjatlar ishlab chiqildi.

Kredit-modul tizimining asosiy maqsadi – dars mashg‘ulotlarini nafaqat oʻqitishni innovatsion ta’lim texnologiyalari asosida  olib borish, balki o֥’quvchiga  mustaqil oʻqib-oʻrganish, ta’limga yangicha yondashuv, munosabatda boʻlish,  mehnat  bozori talabidan kelib chiqib, zaruriy va chuqur nazariy bilimlarni egallash, amaliy koʻnikmalarni shakllantirishga oʻrgatishdan iboratdir.

Bugungi kunda raqamli texnologiyalar zamonaviy jamiyatimizning ajralmas qismiga aylanib bormoqda, hayotimizning turli sohalariga, jumladan, ta’lim sohasiga sezilarli ta’sir koʻrsatmoqda. Zamonaviy ta’limda raqamli pedagogika tobora muhim ahamiyat kasb etmoqda, bu professional ta’lim muassasalari oʻqituvchilaridan kadrlar tayyorlash va ta’limda raqamli vositalar va resurslardan samarali foydalanish boʻyicha yangi kompetensiyalarni rivojlantirishni taqazo etmoqda. Biroq raqamli muhitda oʻquv jarayonini muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun oʻqituvchilar tegishli bilim, koʻnikma va malakalarga ega boʻlishlari kerak. Ushbu maqolada oʻqituvchilarning raqamli texnologiyalardan foydalanish salohiyatini rivojlantirishga yordam beradigan omillar oʻrganildi.

Raqamli texnologiyalar oʻqituvchining zamonaviy faoliyatida va kredit-modul tizimini tashkil etishda muhim rol oʻynaydi. Raqamli texnologiyalar oʻqituvchilarga ta’limni yanada interaktiv, qulay va samarali qilishga yordam beradi.

Raqamli texnologiyalar oʻqituvchiga quyidagi imkoniyatlarni beradi:

• Koʻp sonli ma’lumot va oʻquv materiallariga kirish; Masalan, video darsliklar, darsliklar, onlayn kurslar va boshqalarni oʻz ichiga olgan keng koʻlamli ta’lim resurslarini taklif etadi.
• Interfaol taqdimotlar yaratish, multimedia materiallaridan foydalanish, murakkab jarayonlar va tushunchalarni vizualizatsiya qilish - darslarni oʻquvchilar uchun yanada qiziqarli va tushunarli qilishga yordam beradi.
• Darslar va materiallarni oʻquvchilarning individual ehtiyojlariga moslashtirish, oʻquv platformalari va oʻquv oʻyinlari kabi dasturlar, ilovalar turli darajadagi qiyinchiliklar va oʻrganishdagi yondashuvlarni oʻrnatishga imkon beradi.
• Oʻqituvchilar va talabalar oʻrtasida hamkorlik va aloqa imkoniyatlarini amalga oshirish, talabalar materiallarni muhokama qilishlari, fikr almashishlari va savollar berishlari mumkin boʻlgan onlayn forumlar, suhbatlar, bloglar va elektron guruhlarni yaratish.
• Baholash va jurnalga yozish kabi ba’zi muntazam vazifalarni avtomatlashtirish, bu oʻqituvchilarga faol oʻrganish va oʻquvchilar bilan individual muloqot qilish uchun koʻproq vaqt ajratish imkonini beradi.

Umuman olganda, raqamli texnologiyalar oʻqituvchilarga samarali va qiziqarli ta’lim olish uchun yangi vositalar va imkoniyatlarni taqdim etadi, ammo shuni yodda tutish kerakki, ushbu texnologiyalardan foydalanish ongli boʻlishi va oʻquvchilarning ehtiyojlari hamda imkoniyatlarini hisobga olgan holda amalga oshirilishi kerak.

Ta’limda kengaytirilgan va virtual haqiqatdan foydalanish tobora ommalashib bormoqda, ushbu texnologiyalar oʻquvchilar virtual obyektlar va vaziyatlar bilan oʻzaro aloqada boʻlishlari mumkin boʻlgan muhitni yaratishga imkon beradi, bu esa oʻquv jarayonini sezilarli darajada boyitadi, oʻqituvchilar uchun interfaol darslar va topshiriqlarni yaratish imkoniyatini anglatadi. Sun’iy intellekt oʻqituvchilarga moslashtirilgan ta’lim va ma’lumotlarni avtomatik tahlil qilishdan foydalanish imkoniyatini beradi, bu esa oʻquv rejalari va materiallarini har bir oʻquvchining ehtiyojlariga moslashtirishga yordam beradi. Masalan, mashinani oʻrganish algoritmlari har bir talaba uchun shaxsiylashtirilgan tavsiyalar va bilimlarni diagnostika qilishda ham yordam beradi. Mobil texnologiyalar allaqachon ta’limda keng qoʻllanilmoqda, ammo ular rivojlanishda davom etmoqda va yangi yondashuvlar, yangi imkoniyatlarni jalb qilmoqda, ta’lim va ta’lim resurslari tobora moslashuvchan boʻlib borayapti. Mobil ilovalar, platformalar va onlayn resurslar oʻqituvchilarga oʻquv jarayonini oʻquv sinfidan tashqariga olib chiqishga yordam beradi va oʻquv jarayonini hatto ta’lim muassasasidan tashqarida ham doimiy ravishda qoʻllab-quvvatlaydi.

Raqamli texnologiyalardan foydalanish, shuningdek, individuallashtirilgan va tabaqalashtirilgan oʻrganishga yordam beradi. Oʻqituvchilar har bir oʻquvchining darajasi va ehtiyojlariga mos keladigan oʻquv materiallari va topshiriqlarini yaratishi, ma’lumotlarni tezkor tahlil qilish va mashinani oʻrganish algoritmlari orqali oʻqituvchilarga bilimlarni tashxislash va individual tavsiyalar berish osonroq boʻladi.

Raqamli texnologiyalar oʻqituvchilarga turli mamlakatlar va ta’lim muassasalaridagi hamkasblari bilan hamkorlik qilish va tajriba almashish, virtual platformalar va onlayn hamjamiyatlar oʻqituvchilarga g‘oyalar, resurslar va usullarni almashish imkonini beradi. Bu esa oʻquv jarayonini boyitish va oʻqituvchilarning malakasini oshirishga olib keladi.

Ushbu istiqbolli raqamli texnologiyalarni ta’limga joriy etish ta’lim sifatini yaxshilash, shuningdek, oʻquv jarayonini oʻquvchilar uchun yanada faol va interaktiv qilish imkonini beradi.